De taalgrens doorheen België

Er loopt een taalgrens doorheen België. Dit weten we allemaal, maar toch zou ik er even willen bij stilstaan. In het Noorden, gaande van Vlaanderen tot en met Scandinavië, hebben we de Germaanse talen. In het zuiden, gaande van Wallonië tot en met Spanje, Portugal en Italië hebben we de Romaanse talen. Het is deze taalgrens die doorheen België loopt. Je kan je nu afvragen: is dat dan zo speciaal? Ja en nee. Er loopt ook zo een grens tussen Noord-Ierland en Ierland, en ook tussen Baskenland en Spanje, en tussen Wales en Engeland. Van de drie hier opgesomde taalgrenzen zijn er twee met zeer zware problemen waar tientallen doden gevallen zijn. Dit is gelukkig in België niet het geval, maar zo vanzelfsprekend is een grens tussen taalgroepen nu ook weer niet.

Cultuur

Onderliggend aan de taal is de cultuur. Een andere taal betekent ook een andere cultuur.
Iedere cultuurgrens kent in zekere spanning. Naarmate de cultuurverschillen groter zijn, stijgen ook de spanningen. Een grens tussen twee verschillende taalgroepen kent grotere cultuurverschillen dan tussen twee talen van dezelfde taalgroep.
Onderliggend: cultuur is iets wat tot onze identiteit behoort, bij wie we zijn, of menen te zijn (1), en dit ligt bij velen heel gevoelig.

Belgische staatsstructuur

België is staatkundig het ingewikkeldste land ter wereld (2). Hoe komt dit? Wijlen Jean-Luc Dehaene heeft een ingewikkeld systeem uitgewerkt met gewesten en gemeenschappen. Dit brengt grote complexiteit met zich mee, maar anderzijds heeft het ons behoud van conflicten met doden. Ondertussen zijn, op communautair vlak de gemoederen wat geluwd. In de gemeente Komen bijvoorbeeld werden alle Franstalige wegwijzers overschilderd door Vlamingen en andersom. Dit is nu niet meer zo, gelukkig maar. Ondertussen zitten we wel met een staatsstructuur die onhoudbaar geworden is. Met de coronacrisis was dit nog maar eens duidelijk: de ziekenhuizen zijn federaal (Belgisch) en de woonzorgcentra gewestelijk (voor Vlaanderen: Vlaams). Zowat iedereen, aan beide kanten van de taalgrens, is het ermee eens dat hier verandering in moet komen.

Migratie

Een onderwerp dat zelden aan een taalgrens gekoppeld wordt is dit van migratie. In Noord-Afrika is Frans een min of meer gekende taal, dit door hun koloniale verleden. Deze mensen zijn enigszins vertrouwd met het Frans, maar niet met het Nederlands. Een gevolg hiervan is dat er meer Noord-Afrikaanse migranten zijn in Franstalige gebieden, zoals Frankrijk en Wallonië, dan in Nederlandstalige waaronder Vlaanderen en Nederland.
In Frankrijk zijn migranten beter geïntegreerd dan in België. België scoort op vlak van migratie internationaal gezien vrij slecht (3). Vermoedelijk is er ook een verschil dit ook zo tussen Vlaanderen en Wallonië, maar daar ben ik niet zeker van.